Wentylacja grawitacyjna jest najpopularniejszym sposobem na zapewnienie właściwej wymiany powietrza wewnątrz budynku. Ten rodzaj wentylacji jest też przykładem tego, że skuteczność i efektywność pewnych rozwiązań, często tkwi w prostocie. Aby jednak instalacja wentylacji grawitacyjnej mogła funkcjonować prawidłowo, muszą zostać spełnione określone warunki, o jakie powinien dbać każdy użytkownik starszego mieszkania czy nowego domu. Jaki jest schemat działania wentylacji grawitacyjnej? Jak przeciwdziałać niepożądanym skutkom złej pracy instalacji i jakie mogą być konsekwencje zbyt szczelnego mieszkania? O tym wszystkim, jak też o prawidłowej eksploatacji domu/mieszkania, żeby wentylacja grawitacyjna była skuteczna i spełniała swoją rolę – można przeczytać w niniejszym artykule.
Wentylacja grawitacyjna – jaka jest zasada działania i funkcja tej instalacji?
Dla poprawnego funkcjonowania, wentylacja grawitacyjna nie potrzebuje żadnego zasilania elektrycznego ani mechaniki, ponieważ wykorzystuje wyłącznie zjawiska fizyczne. To jej niewątpliwa zaleta, bowiem przy zachowaniu pewnych warunków – jest ona niezawodna.
Wentylacja grawitacyjna działa, kiedy dochodzi do powstania konwekcji, czyli naturalnego ruchu powietrza, który wywoływany jest przez różnicę w wartości jego ciśnienia i gęstości. Przez większą część roku powietrze w domu ma wyższą temperaturę od tego na zewnątrz. Dodatkowo, ma ono mniejszą gęstość, dlatego zawsze powietrze o takich parametrach – ma tendencję do koncentracji w górnych partiach danego pomieszczenia. Zapewniając swobodny dopływ chłodniejszego powietrza z zewnątrz, wypiera więc lżejsze i cieplejsze powietrze z mieszkania – poprzez specjalne kanały osadzane w pionowych kominach wentylacyjnych. Zjawisko to nosi nazwę ciągu, dzięki któremu powietrze ze środka pomieszczenia wydostaje się samoistnie na zewnątrz.
Zadaniem wentylacji jest wymiana, mająca na celu dopływ świeżego i jednoczesne wytransportowanie gorszej jakości powietrza poza obszar budynku. Podstawowe funkcje wentylacji grawitacyjnej polegają więc na poprawie komfortu, a także bezpieczeństwa użytkowania lokalu.
Co wpływa na nieprawidłowe funkcjonowanie wentylacji grawitacyjnej?
Znając schemat działania wentylacji grawitacyjnej, nietrudno zauważyć, że będzie ona najefektywniejsza w zimie, kiedy jest najchłodniej, a tym samym różnica temperatury zewnętrznej i wewnętrznej – jest najwyższa. W lecie, gdy nierzadko temperatura powietrza jest znacznie wyższa, niż w środku pomieszczenia, proces pożądanej wentylacji grawitacyjnej zostaje zaburzony powodując ciąg wsteczny. Sytuację może uratować tylko otwarcie okien i przewietrzenie, jednak należy to zrobić w sposób kontrolowany, ponieważ temperatura w środku pomieszczenia będzie miała tendencję do zrównania się z tą na zewnątrz. Główną przyczyną drożnej, ale nie działającej właściwie instalacji wentylacyjnej, może więc być zbyt wysoka temperatura na zewnątrz i/lub brak dopływu świeżego powietrza do mieszkania (np. zbyt szczelne okna).
Nieprzyjemny zapach w mieszkaniu – winna może być niesprawna wentylacja
Wysokie temperatury powietrza, jakie mają miejsce przede wszystkim w okresie od maja do września, przyczyniają się do odwrócenia kierunku ruchu powietrza. Sytuacja odwrócenia nawiewu powoduje, że do mieszkania napływa gorące powietrze, a wraz z nim zanieczyszczenia oraz odór różnego pochodzenia. Nieprzyjemne zapachy mogą docierać do pomieszczenia zarówno z zewnątrz, jak i pochodzić z nieszczelnych, sąsiadujących instalacji. Czasem fetor może być efektem rozwijającego się wewnątrz kanału wentylacyjnego środowiska mikroorganizmów (np. grzybów). Najgorszej bywa w blokach, ponieważ spektrum przykrych zapachów jest tam znacznie większe, np. dym papierosowy, stęchlizna, spalenizna czy „aromaty” z kuchni i ubikacji.
Co zrobić w przypadku, gdy wentylacja grawitacyjna nie działa poprawnie?
W pomieszczeniach mieszkalnych zaleca się regularne wietrzenie wnętrz, szczególnie wiosną i latem. Doskonale sprawdza się też stolarka z tzw. mikrouchyłem/mikrowentylacją. Gwarantują one niewielki, ale zazwyczaj wystarczający dla prawidłowego działania wentylacji grawitacyjnej dopływ świeżego powietrza z zewnątrz i jednocześnie nie przyczyniają się do dużych strat ciepła w zimie. Zapewnienie dopływu świeżego powietrza jest konieczne w momencie używania kuchennego okapu czy pieców grzewczych. Bardzo ważne jest zadbanie również o dostateczną powierzchnię otworów drzwiowych w łazience i ubikacji, gdzie często zlokalizowane są kratki wentylacyjne.
Warto pamiętać, że wpływ na dobrą pracę wentylacji grawitacyjnej ma również przekrój kanałów oraz ich profil (lepsze są okrągłe, niż prostokątne). Ważne jest też, aby wewnętrzna ścianka kanału wentylacyjnego była całkowicie gładka – co zmniejsza opory przepływu powietrza.
Jakie mogą być inne konsekwencje źle działającej wentylacji w domu?
Wrentylacja jest jednym z elementów, które należy sprawdzić przed zakupem domu. Najmniejszą konsekwencją źle działającej wentylacji w domu, jest nieprzyjemny zapach oraz zaduch. Do groźnych dla zdrowia i życia sytuacji, może dojść, gdy wadliwie funkcjonująca wentylacja – nie odprowadzi efektów ubocznych spalania (np. piece węglowe, gazowe) bądź doprowadzi do rozwoju szkodliwych drobnoustrojów (np. pleśni na zawilgoconej powierzchni ścian). Brak wietrzenia mieszkania/domu w lecie i automatyczne odwrócenie nawiewu, może spowodować napływ do wnętrza pyłków oraz alergenów, które potęgują różne objawy uczuleniowe (np. astma).